W dniu 30 kwietnia 2016 r. weszła w życie Ustawa z dnia 14 kwietnia 2016 r. o wstrzymaniu sprzedaży nieruchomości Zasobu Własności Rolnej Skarbu Państwa oraz o zmianie niektórych ustaw. Niewątpliwie, przedmiotowa zmiana ustawy będzie odczuwalna również w świecie jeździeckim, wpłynie ona przede wszystkim na hodowców koni, posiadających grunty orne, łąki i pastwiska. Do tej pory obowiązywała swoboda w sprzedaży gruntów rolnych. Nowa ustawa przewiduje wprowadzenie szeregu ograniczeń w obrocie nieruchomościami rolnymi. Jej celem miało być przeciwdziałanie wykupowaniu polskiej ziemi przez obywateli innych krajów UE.
Jedną z najistotniejszych zmian nowej ustawy jest wprowadzenie jako zasady, iż nabywcą nieruchomości rolnej może być wyłącznie rolnik indywidualny. Za rolnika indywidualnego uważa się osobę fizyczną będącą właścicielem, użytkownikiem wieczystym, samoistnym posiadaczem lub dzierżawcą nieruchomości rolnych, których łączna powierzchnia użytków rolnych nie przekracza 300 ha, posiadającą kwalifikacje rolnicze oraz co najmniej od 5 lat zamieszkałą w gminie, na obszarze której jest położona jedna z nieruchomości rolnych wchodzących w skład gospodarstwa rolnego i prowadzącą przez ten okres osobiście to gospodarstwo.
Ustawa wprowadziła również limit w możliwości nabywania nieruchomości rolnych. Powierzchnia nabywanej nieruchomości rolnej wraz z powierzchnią nieruchomości rolnych wchodzących w skład gospodarstwa rodzinnego nabywcy nie może przekraczać powierzchni 300 ha użytków rolnych. Powyższym ograniczeniom nie podlega m in. nabycie nieruchomości rolnej przez:
osobę bliską zbywcy (tj. zstępnego, wstępnego, rodzeństwo, dzieci rodzeństwa, małżonka). Swojej rodzinie nieruchomość można podarować, wydzierżawić, sprzedać, przekazać w formie umowy dożywocia;
jednostkę samorządu terytorialnego;
Skarb Państwa lub działającą na jego rzecz Agencję;
osoby prawne działające na podstawie przepisów o stosunku Państwa do Kościoła Katolickiego w Rzeczypospolitej Polskiej, o stosunku Państwa do innych kościołów i związków wyznaniowych oraz o gwarancjach wolności sumienia i wyznania,
Nabycie nieruchomości rolnej przez inne podmioty niż rolnicy albo podmioty wymienione wyżej w lit. a) – d), może nastąpić za zgodą Prezesa Agencji Nieruchomości Rolnych, wyrażoną w drodze decyzji administracyjnej. Wydanie przedmiotowej decyzji wymaga spełnienia określonych w ustawie przesłanek, np. jeżeli zbywca nieruchomości wnioskuje o wydanie w/w decyzji:
musi wykazać, że nie było możliwości nabycia nieruchomości rolnej przez innego rolnika indywidualnego oraz podmioty wymienione wyżej w lit. a) – d),
decyzja będzie wydana jeżeli nabywca nieruchomości daje rękojmię należytego prowadzenia działalności rolniczej, a w wyniku nabycia nieruchomości rolnej nie dojdzie do nadmiernej koncentracji gruntów rolnych.
Z kolei, jeżeli o wydanie decyzji wnioskuje osoba zamierzająca utworzyć gospodarstwo rodzinne (czyli np. przyszły hodowca koni), musi:
posiada kwalifikacje rolnicze albo uzupełnić kwalifikacje zawodowe, jeżeli przyznano tej osobie wsparcie unijne (pomoc, o której mowa w art. 5 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 7 marca 2007 r. o wspieraniu rozwoju obszarów wiejskich z udziałem środków Europejskiego Funduszu Rolnego na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich w ramach Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007–2013 albo w art. 3 ust. 1 pkt 6 lit. a ustawy z dnia 20 lutego 2015 r. o wspieraniu rozwoju obszarów wiejskich z udziałem środków Europejskiego Funduszu Rolnego na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich w ramach Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2014–2020), a termin na uzupełnienie tych kwalifikacji jeszcze nie upłynął,
dawać rękojmię należytego prowadzenia działalności rolniczej,
zobowiązać się do zamieszkiwania w okresie 5 lat od dnia nabycia nieruchomości na terenie gminy, na obszarze której położona jest jedna z nieruchomości rolnych, która wejdzie w skład tworzonego gospodarstwa rodzinnego.
Nowe zmiany dotkną przede wszytskim hodowców koni
W przypadku braku zgody, Agencja na żądanie zbywcy, złożone w terminie miesiąca od dnia, w którym decyzja o niewyrażeniu zgody stała się ostateczna, obowiązana jest do nabycia nieruchomości za zapłatą równowartości pieniężnej określonej przez Agencję przy zastosowaniu sposobów ustalania wartości nieruchomości przewidzianych w przepisach o gospodarce nieruchomościami. W przypadku, kiedy zbywca kwestionuje dokonaną przez Agencję wycenę, służy mu prawo wystąpienia do sądu o ustalenie równowartości pieniężnej wartości rynkowej zbywanej nieruchomości. Może również złożyć pisemne oświadczenie o cofnięciu żądania nabycia nieruchomości przez Agencję.
Nowe przepisy przewidują również wymóg osobistego prowadzenia gospodarstwa rolnego, w skład którego wchodzi nabyta nieruchomość, z zakazem zbywania oraz oddawania w posiadanie nabytej nieruchomości rolnej w okresie 10 lat od jej nabycia. W przypadkach losowych, zgodę na zbycie lub oddanie w posiadanie nieruchomości rolnej przed upływem 10 lat wyda sąd. Dokonanie wskazanych czynności bez zgody sądu jest nieważne z mocy prawa.
Według nowej ustawy prawo pierwokupu nieruchomości rolnej będzie przysługiwało jego dzierżawcy, jeżeli umowa dzierżawy została zawarta w formie pisemnej i ma tzw. datę pewną (urzędowe poświadczenie dnia, w którym dokonano czynności prawnej) oraz była wykonywana co najmniej przez 3 lata, licząc od tej daty oraz nabywana nieruchomość rolna wchodzi w skład gospodarstwa rodzinnego dzierżawcy.
W związku z powyższymi zmianami w prawie, znacząco ograniczającymi obrót gruntami rolnymi, pojawiły się opinie wskazujące, że nowe przepisy są niezgodne z obowiązującym prawem Unii Europejskiej oraz Konstytucją RP.
Autorką artykułu jest:
Agnieszka Cwajna, radca prawny z wieloletnim doświadczeniem i znajomością branży jeździeckiej. Wspólnie z aplikantką adwokacką Anitą Garnuszek prowadzą stronę poświęconą tematyce prawnej związanej z jeździectwem Lexhippica.pl
