Prawdopodobnie każdy, mający choćby krótki kontakt z końmi, słyszał o ochwacie. Jest to choroba budząca wśród właścicieli i użytkowników koni niepokój równy temu wzbudzanemu przez kolki. Przyczyną tych jednoznacznie negatywnych skojarzeń może być fakt, że mimo iż jest to schorzenie znane w medycynie koni od wieków, to wciąż nie ma w świecie naukowym absolutnej zgodności co do czynników ją wywołujących, oraz brak opracowanej, w pełni skutecznej we wszystkich przypadkach metody leczenia. Ogromny wpływ na ostateczny sukces terapeutyczny ma czas wykrycia pierwszych symptomów oraz jak najszybsze podjęcie działań, prowadzących najpierw do zatrzymania postępu choroby, a następnie do ich ustąpienia.
Czym jest ochwat?
Inną nazwą opisywanej jednostki chorobowej, w większym stopniu wyrażającą jej naturę, jest aseptyczne rozlane zapalenie tworzywa kopytowego (łac. pododermatitis diffusa aseptica). Jak wynika z nazwy, dochodzi do powstawania zmian patologicznych w listewkach kopytowych, przy czym uwagę zwraca fakt, że jest to zapalenie aseptyczne, czyli bez udziału czynników infekcyjnych w miejscu występowania zapalenia.
Przyczyny występowania
Ze względu na czynniki prowadzące do rozwoju choroby, można go podzielić na:
Ochwat endotoksyczny – może być następstwem chorób zakaźnych (w tym chorób przewodu pokarmowego) oraz schorzeń poporodowych (jak zatrzymanie łożyska czy zapalenie macicy)
Ochwat żywieniowy – wynika z nadmiernej podaży węglowodanów (trawy i zboża bogate we fruktozę i fruktany) powodującej ostre zapalenie jelita grubego
Ochwat toksyczny – spowodowany spożyciem roślin trujących, np. cisu
Ochwat o podłożu hormonalnym – występujący przy syndromie Cushinga koni, nowotworach przysadki mózgowej
Ochwat mechaniczny – ochwat przeciążeniowy i pourazowy
Poza głównymi przyczynami występowania choroby, literatura wymienia także czynniki usposabiające, do których należą:
Objawy - jak rozpoznać pierwsze symptomy ochwatu?
Objawy choroby w ostrym stadium są podobne, mimo różnych czynników ją wywołujących. Do najczęściej obserwowanych, charakterystycznych symptomów należą:
Charakterystyczna postawa konia dotkniętego ochwatem
Leczenie
Ponieważ ochwat jest chorobą bardzo poważną i trudną w leczeniu, najważniejsza jest szybka reakcja właściciela lub opiekuna konia, wzywającego bezzwłocznie pomoc lekarską. Pierwszej pomocy można udzielić w stajni poprzez schładzanie kopyt – poprzez polewanie dużą ilością zimnej wody, a zimą obsypanie dolnych partii kończyn konia śniegiem aż do momentu przyjazdu lekarza weterynarii.
Podobnie jak trudno o jednoznaczne określenie mechanizmów prowadzących do rozwoju choroby, tak też trudno o stworzenie jednego skutecznego schematu leczenia. Postępowanie terapeutyczne jest ściśle uzależnione od fazy rozwoju choroby oraz stopnia jej nasilenia. Poza stosowaniem farmakoterapii, ważnym elementem jest postępowanie ortopedyczne prowadzone we współpracy pomiędzy właścicielem, kowalem i lekarzem weterynarii. Pamiętać należy, że leczenie ochwatu to często proces bardzo długotrwały, bez gwarancji powrotu konia do pełni zdrowia. Rokowanie uzależnione jest od tego, czy w przebiegu choroby doszło do rotacji kości kopytowej czy udało się zatrzymać zmiany przed wystąpieniem tego zjawiska. Konieczne jest regularne kontrolowanie procesu leczenia i wprowadzanie bieżących zmian w postępowaniu terapeutycznym.
Zapobieganie
Ochwat to choroba, wobec której w pełni uzasadnione jest stwierdzenie „lepiej zapobiegać niż leczyć”. Aby uchronić konia przed zachorowaniem, należy unikać narażenia go na wcześniej wymienione czynniki sprzyjające rozwojowi choroby. Bardzo istotny element stanowi odpowiednia dieta, bogata w pasze objętościowe, bez nadmiaru łatwostrawnych węglowodanów – zwłaszcza podatne na występowanie ochwatu na tle żywieniowym są konie ras prymitywnych. Dodatkowo trzeba zwracać uwagę na prawidłowe użytkowanie konie wierzchowe czy zaprzęgowe, aby nie doszło do rozwoju ochwatu mechanicznego (przeciążeniowego).
Pamiętajmy, że kiedy dojdzie już do wystąpienia pierwszych objawów, nie należy zwlekać z wezwaniem pomocy lekarsko – weterynaryjnej, ponieważ tylko wtedy istnieje szansa na uniknięcie ciężkich zmian powstających w trakcie rozwoju kolejnych etapów choroby, jak przemieszczenie kości kopytowej (jej obniżenie i rotacja) czy, w ekstermalnych przypadkach, zzucie puszki kopytowej w wyniku zerwania aparatu zawieszającego kości kopytowej.
Autorką artykułu jest
lek.wet. Aleksandra Falkowska, absolwentka
Wydziału Medycyny Weterynaryjnej Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie, która swoje doświadczenie zdobywała w Niemczech m.in.
w Gestuet Lewitz i w Tierklinik Grossmoor.
