Olej – bomba kaloryczna – jak i kiedy podawać olej koniom? Który olej wybrać?
Dlaczego tłuszcz?
Analizując naturalną podstawę żywieniową koni łatwo jest się zorientować, że w naturze konie miały niewiele tłuszczu w swojej diecie. Pomimo tego ich organizm znakomicie radzi sobie z jego przetwarzaniem, z powodzeniem wykorzystując go jako doskonałe paliwo do treningu lub dodatkowe źródło kalorii do odbudowy masy ciała. Ponadprogramową korzyścią stosowania dodatku tłuszczu w diecie koni jest poprawa elastyczności skóry oraz jakości okrywy włosowej.
Jakie wyróżniamy dodatki wysokotłuszczowe w diecie koni?
Najczęściej stosowanym suplementem tłuszczowym jest olej (roślinny jednego rodzaju, mieszanina olejów roślinnych lub mieszanina olejów z dodatkiem oleju rybnego). Jako doskonałe źródło tłuszczu stosuje się również otręby ryżowe (ze wskazaniem na stabilizowane i zbilansowane pod względem Ca:P) lub pełnotłuste nasiona roślin oleistych (np. pełnotłuste siemię lniane).
Powszechnie przez lata stosowano spożywcze oleje roślinne, jak chociażby kukurydziany, sojowy, rzepakowy, lniany, ryżowy, od niedawna zaczęto doceniać właściwości oleju rybnego (zbawienna dla całego organizmu zawartość kwasów omega-3).
Kiedy zwiększyć ilość tłuszczu w diecie?
Wprowadzenie oleju do diety naszego kopytnego pozwala nam na znaczące zwiększenie kaloryczności posiłku, unikając przy tym przekarmiania ciężkostrawną i wysokoskrobiową paszą treściwą. 250 ml oleju zapewnia podaż energii równą 700g owsa. Tłuszcz jest źródłem energii, która uwalniana jest stopniowo, dzięki czemu nie powoduje nabuzowania i efektu „gorącej głowy“, więc w przypadku koni sportowych przyczyni się do zwiększenia wytrzymałości w treningu. Tłuszcz jako źródło dodatkowej energii sprawdza się u koni sportowych, które są nerwowe i mają wrażliwą psychikę – zapewnia im energię, która jest niezbędna dla koni w treningu, nie narażając jeźdźca na utratę kontroli nad ich pobudliwością . Jest również właściwym rozwiązaniem w przypadku koni zbyt chudych, spalających się lub w starszym wieku z trudnościami w utrzymaniu prawidłowej wagi, które potrzebują nadwyżki kalorycznej w diecie, aby odbudować masę ciała i utrzymać odpowiednią sylwetkę. Wysoka zawartość tłuszczu w diecie jest wskazana, jako główne źródło energii u koni, które wykazują nietolerancję skrobi, są po przebytych chorobach metabolicznych, wynikających z nadmiaru skrobi w diecie, są nadal w trakcie leczenia lub profilaktyki. Olej dobrze sprawdza się w sytuacjach, kiedy chcemy poprawić wygląd i błysk sierści u koni, które biorą udział w pokazach i wystawach oraz mają złapać za oko potencjalnego kupca.
Jaki olej wybrać?
Lata badań nad wpływem żywienia na organizm koni pozwolił nam nabrać doświadczenia i pewności w tych kwestiach – największą uwagę należy poświęcić jakości źródła tłuszczu oraz zawartości i stosunkom nienasyconych kwasów tłuszczowych omega – 3 : 6. Z uwagi na to, że prawie wszystkie oleje roślinne (słonecznikowy, kukurydziany, rzepakowy, sojowy oraz ryżowy) mają nieodpowiedni dla koni stosunek ilości kwasów tłuszczowych omega – 3 do omega – 6, w którym przewaga tych drugich może powodować stany zapalne we wszystkich układach organizmu, coraz powszechniej odchodzi się od ich stosowania. W obecnych czasach spośród jednoskładnikowych olejów roślinnych popularnie stosowany jest olej lniany, z uwagi na przeważającą zawartość kwasów omega – 3, co jest jego główną zaletą. Niestety, aby w pełni czerpać korzyści, które zapewniają kwasy omega – 3, niezbędne jest przekształcenie ALA w EPA i DHA, które niestety w przypadku oleju lnianego nie jest skutecznie przeprowadzone.
Chcąc zapewnić swojemu koniowi zbawienne właściwości wielonienasyconych kwasów tłuszczowych omega – 3 właściwszym wyborem staje się wprowadzenie do diety oleju rybnego (na podstawie badań O'Connor i wsp., 2005: The effect of dietary fish oil supplementation on exercising horses), który jest skoncentrowanym źródłem EPA i DHA. Dzięki ogromnemu postępowi technologicznemu na rynku dostępne są mieszaniny olei na bazie rybnego, których zapach został zniwelowany, a smak wzbogacony, dzięki czemu są chętnie spożywane przez konie. Wielonienasycone kwasy tłuszczowe omega – 3 w oleju rybnym pomagają w wielu sytuacjach, takich jak obniżenie odporności, stany zapalne, w tym problemy skórne i aparatu ruchu (stawy), mają pozytywny wpływ na zwiększenie płodności i wzmocnienie wydolności oddechowej u koni dotkniętych problemami oddechowymi oraz łagodzi reakcje uczuleniowe.
Olej dla sportowców i koni z wrażliwym przewodem pokarmowym
Olej rybny zdaje się być nienaturalnym elementem diety dla koni, mimo to jest on bardzo bogatym źródłem kwasów omega – 3 , których brakuje koniom, zwłaszcza sportowym, ale również wszystkim tym, które mają ograniczoną możliwość wypasu pastwiskowego oraz dostają duże ilości ziaren zbóż (ziarna zbóż niestety dostarczają duże ilości kwasów tłuszczowych omega – 6). Badania dowiodły, że dodatek odpowiedniej jakości oleju rybnego w diecie koni ma pożądany wpływ na odpowiedź insulinową oraz metabolizm glukozy podczas intensywnego treningu. Ten zasobny dodatek wpływa na opóźnienie zmęczenia i kumulacji kwasu mlekowego w mięśniach koni wyczynowych. Dodatkowo zapewnienie EPA i DHA w oleju rybnym pozwala zwiększyć elastyczność i ruchomość stawów, ograniczyć sztywność aparatu ruchu oraz może okazać się cenne w zapobieganiu i profilaktyce leczenia zapalenia kości i stawów.
Pomimo faktu, że olej kukurydziany posiada prawie 50 razy większy udział kwasów omega – 6, od pożądanych omega – 3, pewne badanie przeprowadzone przez naukowców Kentucky Equine Research w 2004 roku dowiodło, że stosowanie ok. 3 łyżek stołowych na dobę oleju kukurydzianego może prowadzić do obniżenia produkcji kwasu żołądkowego, które w przypadku konia dotkniętego owrzodzeniem przewodu pokarmowego może okazać się dodatkowym elementem diety pomocnym w profilaktyce przeciwwrzodowej.
W jakiej ilości podawać olej?
Olej powinien być wprowadzany do diety stopniowo, zaczynając od ilości 15ml dziennie i sukcesywnie zwiększając tą dawkę co kilka dni o 5ml. Zbyt nagłe wprowadzenie do diety większej ilości oleju powoduje u koni wzdęcia i zwiększenie produkcji gazów. Olej nie powinien być traktowany jako główne źródło energii, ani stanowić więcej niż 15% całości diety. Bezpieczne dawkowanie wynosi od 30 – 300 ml na dobę. Zbyt duża ilość oleju w diecie powoduje u koni obniżenie apetytu oraz dokuczliwe biegunki.
Wszelkie działania i zmiany w diecie konia należy wprowadzać stopniowo i przeprowadzać wspólnie z osobą doświadczoną oraz konsultować z lekarzem weterynarii.
Autorką artykułu jest:
Alina Czosnowicz Absolwentka Wydziału Hodowli i Biologii Zwierząt Uniwersytetu Rolniczego w Krakowie,
Licencjonowany Instruktor Szkolenia Podstawowego PZJ i doradca żywieniowy w firmie HORSI
