Stadnina Koni Lipica to niezwykłe miejsce na hodowlanej mapie Europy. To właśnie tutaj powstała rasa koni lipicańskich. Zapraszamy do wirtualnej wizyty w Lipicy!
Historia stadniny i rasy lipicańskiej
Stadnina Koni w Lipicy ma bardzo bogatą historię. Lata świetności przeplatały się wielkimi kryzysami, jednak wszystkie je udało się jej przetrwać. Za zorganizowanie stadniny odpowiadała rodzina Habsburgów. W XVI. w. hiszpańskie rasy koni były uznawane za te najbliższe ideału, a w wiedeńskiej Hiszpańskiej Szkole Jazdy (powstała w 1572 r.) najwięcej było koni andaluzyjskich. Utrudnienia w imporcie, jakie coraz częściej napotykali Habsburgowie, skłoniły ich do stworzenia w Austrii własnej hodowli. Tym sposobem w drugiej połowie XVI w., dokładnie 19 maja 1580 r., na mocy decyzji wydanej przez Arcyksięcia Karola II Styryjskiego, w Lipicy, w słoweńskim regionie Kras powstała stadnina koni, która funkcjonuje do dziś. Miejsce, gdzie niegdyś zlokalizowana była rezydencja biskupa Triestu, okazało się idealne, dzięki mikroklimatowi bardzo zbliżonemu do hiszpańskiego.
Stadnina Koni Lipica gospodaruje dziś na ponad 300 ha, jej lokalizacja nie jest przypadkowa - mikroklimat w Lipicy
Pierwsze 30 koni (6 ogierów i 24 klacze) sprowadzono z Hiszpanii w 1581 r. W Lipicy oryginalne konie iberyjskie (przeważnie andaluzyjskie) krzyżowano z miejscowymi końmi. Z czasem majątek stadniny się rozrastał. Na początku XVIII w. dobudowano kolejne budynki stajenne i kaplicę. W 1735 r. w Wiedniu 54 ogiery wyhodowane w Lipicy po raz pierwszy wystąpiły w otwartym pokazie w Hiszpańskiej Szkole Jazdy.
Przez lata konsekwentnej hodowli powstawała nowa rasa - rasa lipicańska. Jej oficjalny początek datuje się na lata panowania Marii Teresy czyli lata 1740-1780.
Pod koniec XVIII i na początku XIX w. stadnina w Lipicy musiała być dwukrotnie ewakuowana. Pierwszy raz w 1797 r.z powodu wojen napoleońskich, następnie w latach 1809-1815, po anektowaniu terenu przez Francję, 289 koni przeniesiono do majątku Peczko. W 1811 r. Lipica została wydzierżawiona, jej dzierżawca Marshal Mamont był niestety tak zaborczy, że stadnina została zniszczona niemal kompletnie.
Kapriola to jedna z najtrudniejszych figur ujeżdżeniowych, fot. Ewald Willibald
W 1815 r. stadnina powróciła do rodziny Habsburgów i powoli odzyskiwała dawny blask. Rok później do stada włączono ogiera czystej krwi arabskiej Siglavy, który jest założycielem rodu istniejącego do dziś. Austriacy zarządzali Lipicą aż do wybuchu I wojny światowej. W międzyczasie przeprowadzili generalny remont obiektu i sprowadzili kolejne matki, tym razem czystej krwi arabskiej i ogiera Maestoso X, który założył własny ród. Na początku XX w., dokładnie 29 maja 1915 r. stadnina została ewakuowana kolejny raz. Źrebięta, w liczbie 137 sztuk, trafiły do stadniny w Kladrubach (obecnie Czechy), a klacze i ogiery do Laxenburg, niedaleko Wiednia.
W czasie II wojny światowej wszystkie konie przebywające w Kladrubach przeszły w ręce władz ówczesnej Czechosłowacji. W tym samym czasie toczyły się długie negocjacje o zwrócenie choć części stada do Lipicy, okupowanej w tym samym czasie przez Włochów. Ostatecznie rozmowy zakończyły się sukcesem i 109 koni (2 ogiery, 42 klacze i 65 źrebiąt) powróciły do stadniny.
Okres powojenny był dla stadniny momentem krytycznym. Pod koniec wojny konie znów opuściły Lipicę, tym razem za sprawą Niemców. Słowenia stała się częścią Jugosławii, a majątek stadniny przeszedł we władanie samorządu lokalnego, który nie był zainteresowany przywróceniem stadniny do dawnej kondycji. W 1949 r. do Lipicy przybyło 54 koni lipicańskich. 10 lat później stadninę przejęło przedsiębiorstwo Jadran Sezana, które mozolnie odbudowywało majątek, jednak głównie po to aby przekształcić stadninę w atrakcję turystyczną. Liczba koni praktycznie nie rosła - w 1963 r. było ich zaledwie 59. Na terenie obiektu utworzono jednak międzynarodowy Instytut Hodowli Koni Lipica, a w 1971 roku z myślą o turystach powstał hotel.
Na przełomie lat 70 i 80 XX w. na terenie stadniny zaczęto rozgrywać zawody sportowe, w 1980 z okazji 400-lecia jej istnienia zorganizowano nawet międzynarodowe zawody CHIO (takie same są rozgrywane do dziś m.in. w Aachen). I kiedy wydawało się, że Lipica wraca do kondycji sprzed lat w 1991 w Jugosławii wybuchła wojna.
Od 1996 Stadnina Koni Lipica, oryginalnie Kobilarnia Lipica stanowi własność Republiki Słowenii. Od 1986 jest siedzibą Międzynarodowej Federacji Koni Lipicańskich.
Dzięki staraniom władz Słowenii stadnina odzyskała dawny blask.
Hodowla koni - obecnie
SK Lipica to najstarsza europejska stadnina, w której niezmiennie od jej powstania hodowane są konie jednej rasy - lipicańskiej. Pod koniec XIX w. funkcjonowało tu 17 linii żeńskich i 6 rodów męskich, do dziś przetrwało 16 rodzin żeńskich i 6 rodów męskich.
Rody męskie w SK Lipica (w nawiasie podano imię i rok urodzenia założyciela rodu):
Linie żeńskie w SK Lipica (w nawiasie podano imię i rok urodzenia założycielki linii):
Każda linia żeńska ma w Lipicy przynajmniej trzy przedstawicielki - obecne stado matek liczy przeszło 50 klaczy. Łącznie na terenie stadniny znajduje się obecnie ok. 350 koni.
Młodzież jest włączana do hodowli nie wcześniej niż w wieku 4 lat. Ich przydatność do dalszej hodowli ocenia specjalna komisja powołana przez słoweńskiego Ministra Rolnictwa. Stadnina Koni Lipica jest także jedynym oficjalnym organem upoważnionym dla prowadzenia księgi stadnej koni rasy lipicańskiej.
Charakterystyka rasy
Rasa lipicańska powstała poprzez krzyżowanie koni iberyjskich (najczęściej andaluzyjskich) z miejscowymi końmi, z regionu Kras. Przez lata hodowli, dość powszechnie, stosowano także dolew rasy czystej krwi arabskiej.
Koń lipicański jest koniem średniego kalibru, mierzy najczęściej 147-157 cm wzrostu, jest przy tym mocny, ma głęboką i szeroką klatkę piersiową oraz dość krótki hrzbiet. Wśród charakterystycznych cech budowy warto wymienić wysoko osadzoną, łabędzią szyję dobrze rozwiniętą partię łopatki, silny zad i mocne nogi. Często konie tej rasy, ze względu na ich specyficzny typ określa się mianem barokowych. Lipicany dojrzewają długo, ale są też długowieczne - nierzadko dożywają 30 lat, często też wciąż pracują po siodłem już po ukończeniu 20 roku życia.
Konie lipicańskie są w zdecydowanej większości siwe, jednak źrebięta rodzą się kare lub gniade i siwieją z wiekiem
Bardzo charakterystyczną cechą rasy lipicańskiej jest maść. Konie te są przeważnie siwe, bardzo rzadko trafiają się konie gniade i kare. Źrebięta rodzą się najczęściej gniade i kare i siwieją z wiekiem - najczęściej zupełnie siwe są w wieku 6-10 lat.
Największymi ośrodkami hodowli koni tej rasy są, poza Lipicą, stadniny w Piber (Austria) i Kladrubach (Czechy). W tej chwili na świecie jest około 11 000 koni tej rasy.
Cel hodowli
Konie lipicańskie wyhodowano z inicjatywy austriackiej rodziny królewskiej, która poszukiwała koni majestatycznych i pięknych, ale jednocześnie wytrzymałych i o łagodnym charakterze. Właśnie takie konie idealnie nadają się do treningu ujeżdżeniowego, prowadzonego zgodnie z klasycznymi metodami szkolenia. To właśnie dlatego lipicany doskonale odnalazły się w słynnej Hiszpańskiej Szkole Jazdy, która zlokalizowana jest w Wiedniu, a w której trenowane są ogiery tej rasy po ukończeniu 4 r.ż.
Dość często konie lipicańskie są też użytkowane w zaprzęgu. Końmi tej rasy powozi m.in. doskonały zawodnik węgierski - Zoltan Lazar. W 2013 roku w trakcie Mistrzostw Świata w Topolciankach powożąc końmi lipicańskimi Maestoso X 9 i Favory Figaro zdobył dwa medale - brązowy w klasyfikacji indywidualnej i złoty w klasyfikacji zespołowej.
Konie właśnie tej rasy w swoim zaprzęgu ma także jeden z bardziej itytułowanych polskich powożących - Adrian Kostrzewa. W grudniu 2014 roku, powożąc dwoma lipicanami Favory Kloe i Pluto Prado zwyciężył w pierwszym konkursie kwalifikacyjnym BMW HPP w powożeniu!
Adrian Kostrzewa - Favory Kloe i Pluto Prado - Cavaliada Poznań 2014
Zwiedzanie stadniny
Stadninę Koni w Lipicy można zwiedzać przez okrągły rok. Wycieczka z przewodnikiem trwa ok. 90 minut i odbywa się w języku słoweńskim bądź angielskim, dodatkowo w wybrane dni można wziąć udział w pokazie hiszpańskiej szkoły jazdy.
W tym roku szczególne atrakcje zaplanowano na 17 maja - właśnie wtedy stadnina będzie obchhodziła 435 lecie istnienia. Kalendarz wydarzeń, które odbędą się w 2015 roku jest dostępny TUTAJ.
Poza stadniną do dyspozycji turystów jest również nowoczesne i interaktywne muzeum
Informacja i rezerwacja (dla grup, turyści indywidualni nie muszą dokonywać rezerwacji):
T: +386 5 739 1708
E: info@lipica.org
Oficjalna strona internetowa SK Lipica
