W kolejnym artykule poruszamy ważną kwestię kolejnej z umów cywilnoprawnych związanych z jeździectwem, a mianowicie umowę użyczenia konia. Warto mieć bowiem świadomość, z czym wiąże się oddanie konia drugiej osobie w bezpłatne użytkowanie np. podczas dłuższej nieobecności właściciela zwierzęcia. Potocznie nazwywamy takim stan 'bezpłatną dzierżawą konia'.
Umowa użyczenia
Przez umowę użyczenia użyczający zobowiązuje się zezwolić biorącemu, przez czas oznaczony lub nieoznaczony, na bezpłatne używanie oddanej mu w tym celu rzeczy.
Do innych istotnych obowiązków użyczającego należy obowiązek naprawienia szkody, którą użyczający wyrządził biorącemu przez to, że wiedząc o wadach rzeczy nie zawiadomił go o nich, chyba że biorący rzecz wadę z łatwością mógł zauważyć.
Powyższe oznacza, że jeżeli użyczający oddał biorącemu w użyczenie konia, który posiadał istotne schorzenia wymagające natychmiastowego leczenia, mając tego pełną świadomość i jednocześnie nie informując o tych schorzeniach biorącego w użyczenie, to będzie on zobowiązany do naprawienia szkody, czyli np. zwrotu kosztów leczenia konia.
W braku odmiennych postanowień umownych, użyczający konia może w niektórych sytuacjach zostać zobowiązany do zwrotu poniesionych przez biorącego w użyczenie nakładów na rzecz. Chodzi przy tym o nakłady i wydatki inne niż konieczne.
Aby uniknąć niepewności w tym zakresie, niezwykle istotne jest określenie w umowie, kogo obciążają konkretne koszty, tj. np. koszty treningów, kowala, weterynarza, transportu, paszy.
Z kolei biorący w użyczenie, zgodnie z Kodeksem cywilnym, może używać konia w sposób odpowiadający jej właściwościom i przeznaczeniu, a bez zgody użyczającego nie może oddać rzeczy osobie trzeciej do używania. Właściciel konia może bowiem nie życzyć sobie, aby użytkowały go osoby o nieznanych właścicielowi umiejętnościach jeździeckich i kompetencjach. W braku odmiennych postanowień umownych, biorący w użyczenie może zatem ponosić odpowiedzialność względem użyczającego za to, że oddał konia bez zgody użyczającego w używanie osobie trzeciej, chociażby jednorazowo.
Biorący w użyczenie, co do zasady, ponosi zwykłe koszty utrzymania rzeczy (np. koszty pensjonatu) i jest odpowiedzialny za przypadkową utratę rzeczy lub jej uszkodzenie, jeżeli używa jej w sposób sprzeczny z umową, właściwościami lub przeznaczeniem, albo gdy bez wymaganej zgody powierza konia osobie trzeciej. Biorący w użyczenie, po zakończeniu okresu używania rzeczy, jest zobowiązany zwrócić konia w stanie niepogorszonym, ale nie odpowiada on za zużycie rzeczy będące następstwem prawidłowego używania.
W przypadku oddawania w użyczenie konia warto jednak precyzyjniej opisać w umowie, za co odpowiada biorący w użyczenie, a za co nie, tj. przykładowo, czy biorący w użyczenie odpowiada za wszelkie negatywne zmiany w zakresie wyszkolenia konia.
Zgodnie z kodeksową regulacją, jeżeli umowa użyczenia została zawarta na czas nieoznaczony, użyczenie kończy się, gdy biorący uczynił z rzeczy użytek odpowiadający umowie albo gdy upłynął czas, w którym mógł ten użytek uczynić.
Użyczający może żądać natychmiastowego zwrotu rzeczy, chociażby umowa była zawarta na czas oznaczony, jeżeli biorący używa rzeczy w sposób sprzeczny z umową albo z właściwościami lub z przeznaczeniem rzeczy, jeżeli powierza rzecz innej osobie nie będąc do tego upoważnionym przez umowę ani zmuszonym przez okoliczności, albo jeżeli rzecz stanie się potrzebna użyczającemu z powodów nieprzewidzianych w chwili zawarcia umowy.
Jeżeli natomiast właściciel konia chce zapewnić sobie możliwość odebrania konia w każdym czasie, to powinien zastrzec to w umowie.
W umowie użyczenia warto także określić zasady dotyczące odpowiedzialności za szkody wyrządzone przez zwierzę i odpowiedzialności w przypadku niezawinionego „uszkodzenia” lub utraty zwierzęcia.
Większość zasad kodeksowych dotyczących umowy użyczenia ma charakter dyspozytywny, co oznacza, że strony mogą odmiennie uregulować stosunek prawny użyczenia konia w umowie. Zawarcie umowy w formie pisemnej pozwoli również na uniknięcie lub co najmniej ograniczenie nieporozumień w przyszłości.
Pamiętajmy, że dobrze skonstruowana umowa użyczenia zabezpieczy nas oraz naszych podopiecznych przed ewentualnymi stratami oraz komplikacjami.
Autorką artykułu jest:
Anita Garnuszek, aplikant adwokacki oraz doktorantka na Wydziale Prawa Uniwersytetu Warszawskiego. Wspólnie z radcą prawnym Agnieszką Cwajna prowadzą stronę poświęconą tematyce prawnej związanej z hodowlą koni i jeździectwem Lexhippica.pl
